?ne ??kan Haber
01 Aral?k 2020
Apple ki?isel koruyucu ekipman ba????yla Zambiya’n?n COVID-19 ve HIV’e kar?? mücadelesine katk?da bulunuyor
Lusaka’daki büyük bir depoda, bir kamyona hayat kurtaran antiretroviral ila?lar yükleniyor. Kamyon daha sonra Zambiya’n?n ba?kentinden bat?ya do?ru iki saat sürecek bir yolculu?a ??k?yor. Var?? yeri Mwembeshi’deki bir k?rsal sa?l?k klini?i. Bugün her zamanki yüküne ek olarak, Apple’?n COVID-19’a kar?? mücadeleye yard?mc? olmak i?in sa?lad??? maske ve yüz siperli?i kutular? da ta??yor.?
Bu y?l, COVID-19 sa?l?k hizmetlerinde ?ok büyük de?i?ikliklere neden oldu ve AIDS, verem ve s?tma ile mücadeleye destek vermek i?in yap?lan bu sevkiyatlar? koordine eden Global Fund bu ikinci pandemiye kar?? h?zl? tepki vermek zorunda kald?. Ya?am boyu antiretroviral tedavi gibi hayat kurtar?c? tedavileri alan insanlar?n tedavilerini güvenli bir ?ekilde sürdürebilmeleri i?in, mevcut Global Fund programlar?n? adapte eden COVID-19 Response Mechanism olu?turuldu. ?
Apple, (RED) ile 2006 y?l?nda ?al??maya ba?lad? ve bu süre boyunca, en yeni iPhone 12 ve iPhone SE (PRODUCT)RED modelleri dahil onlarca ürün ve aksesuar ??kard?. Bu sat??lar?n bir sonucu olarak, Apple ve mü?terileri Global Fund’?n Sahraalt? Afrika’daki ?abalar? i?in yakla??k 250 milyon ABD Dolar? toplad?lar. COVID-19’un tüm dünyaya yay?lmas? nedeniyle Apple (PRODUCT)RED gelirlerini Response Mechanism’e y?nlendirdi ve 30 Haziran 2021’e kadar y?nlendirmeye devam edecek. Apple ayr?ca, Zambiya Sa?l?k Bakanl???’na milyonlara birim ki?isel koruyucu ekipman da ba???lad?. Buna, Apple’?n kendi tedarik zincirinden temin etti?i cerrahi maskeler ve Apple taraf?ndan tasarlanan ve üretilen yüz siperlikleri de dahil.?
Mwembeshi K?rsal Sa?l?k Merkezi’ne gelen antiretroviral jla?lar ve Apple ki?isel koruyucu ekipmanlar? yüklü kamyon, aralar?nda klini?i y?neten Prosperina Mwanza’n?n da bulundu?u personel taraf?ndan kar??lan?yor.?
COVID-19’un, ba?ta antiretroviral tedavi g?ren HIV hastalar? olmak üzere, klini?ini ciddi bir ?ekilde etkiledi?ini g?ren Mwanza ?unlar? s?ylüyor: “Bu ki?isel koruyucu ekipmanlar enfeksiyonun bula?mas?n? ?nlemede ?ok i?e yarayacak. Bugün kar??la?t???m?z en büyük zorluk, COVID-19 ta??y?c?lar?yla kar??la?mak istemeyen hastalar?n takip randevular?na gelmeyi b?rakm?? olmalar?.”
Bu, Zambiya ve Sahraalt? Afrika’da tüm sa?l?k ?al??anlar?n?n kar??la?t??? bir zorluk. Yoram Siame, ülkedeki en büyük sivil sa?l?k hizmetleri kurulu?u olan Churches Health Association of Zambia (CHAZ) bünyesindeki Savunma, Planlama ve Geli?tirme birimini y?netiyor.
Siame “?nsanlar bugün sa?l?k merkezlerine gitmekten korkuyor,” diyor ve ?unlar? ekliyor: “Bu HIV hastal??? olan insanlar i?in ?ok büyük bir sorun, ?ünkü bu virüs mevcut bir rahats?zl??? olanlar i?in daha ?ldürücü. Bu durumda ?mür boyu tedavi g?rmesi gerekenleri nas?l destekleyeceksiniz? Ayr?ca, güvende olduklar? konusunda i?leri rahat etmezse bir sa?l?k merkezine nas?l gelebilirler? Bu karar vermesi zor bir durum.”
Zambiya’n?n Lusaka kentindeki bir depodan k?rsal bir klini?e g?nderilen Apple ki?isel koruyucu ekipmanlar?n?n ta??nmas?n? izleyin.
Global Fund buna sa?l?k hizmetlerini h?zla kaliteli COVID-19 testlerini ve tan?lama ekipmanlar?n? sa?lamaya, tedaviyi yerel topluluklar?n ihtiya?lar?n? kar??layacak ?ekilde ?l?eklemeye ve topluluktaki sa?l?k ?al??anlar?na sa?l?k güvenli?i e?itimleri vermeye adapte ederek cevap verdi.?
Siame “Global Fund oyunun kurallar?n? de?i?tirdi.” diyor ve ard?ndan ?unlar? ekliyor. “Paran?n bir b?lümünü sa?l?k ?al??anlar? i?in ki?isel koruyucu ekipmanlar sat?n almak i?in ay?rabildik, [COVID-19] test kapasitemizi art?rd?k ve topluluk seviyesinde insanlar?n COVID-19’un kendileri ve aileleri i?in ne anlama geldi?ini anlamalar? i?in harekete ge?ebildik.”?
Mwembeshi’nin otuz mil do?usundaki Cardinal Adam Memorial Hastanesi birka? hafta ?nce ilk Apple ki?isel koruyucu ekipman sevkiyat?n? ald?. Samson Tembo, son iki y?ld?r hastanenin HIV program?n?n koordinat?rlü?ünü yapan emekli bir subay.
Tembo “Ki?isel koruyucu ekipmanlar ?ok ?nemli ?ünkü ?al??anlar?n fiziksel olarak korunmas?na katk?da bulunuyor ve i?imizi ?zgür bir ?ekilde yapabilmemiz i?in zihinsel a??dan bize yard?mc? oluyor.” diyor.
COVID-19 pandemisinin ilerlemesiyle birlikte, hastalar?n?n pek ?o?u evde kald??? i?in tedavi planlar?n? duruma adapte etmek zorunda kald?.?
Tembo ?unlar? vurguluyor: “Hastaneye eskisi kadar s?k gelmek zorunda kalmamalar? i?in hastalara daha uzun süreler i?in ila? vermek zorunda kald?k. Bu nedenle, ila?lar? do?ru ?ekilde kullan?p kullanmad?klar?n? bilmiyoruz. Bir klinik hekimi olarak, ne durumda olduklar?n? bilmiyorum. Yani onlar? düzenli olarak g?rememek sorun yarat?yor.”
HIV testi be? y?l ?nce pozitif ??kan Wilson Kalunga, virüsü y?netmek ve AIDS’e neden olmas?n? ?nlemek i?in her gün antiretroviral ila? alan bir milyon Zambiyal?’dan biri. Tembo’nun hastalar?ndan biri olan Kalunga, COVID-19 yüzünden hastane ziyaretlerine ara vermemi?.
Kalunga “?la?lar? kesseydim endi?eli olurdum.” diyor ve ekliyor: “Gelme nedenim bu, ?ünkü antiretroviral ila?lar? sürekli almak zorunday?m. Bu ila?lar? kullanmay? kesersem, ba?ka hastal?klar kapabilirim.”
Zambiya son yirmi y?l i?inde HIV/AIDS’e kar?? mücadelede ciddi bir ilerleme kaydetti. 2003’te, y?lda 61.000 Zambiyal? AIDS ile ba?lant?l? hastal?klar nedeniyle hayat?n? kaybediyordu. Global Fund’?n Zambiya devleti ve sa?l?k hizmeti sa?lay?c?lar?yla i? birli?i i?inde yürüttü?ü ?al??malar sayesinde, AIDS ile ba?lant?l? ?lümler yüzde 70’in üzerinde azald? ve yeni enfeksiyon say?s? zirve noktas?na g?re yar?ya indi. Global Fund ayr?ca Birle?mi? Milletler’in ?ncülük etti?i daha büyük bir hedefi de destekliyor: AIDS salg?n?n? 2030’dan ?nce bitirmek.?
CHAZ’dan Siame “Dezenformasyon kaynaklar?n? kurutabildi?imiz sürece, AIDS’in 10 y?l i?inde tarih kitaplar? d???nda yok olaca?? konusunda hi?bir ku?kum yok.” diyor ve ekliyor: “COVID-19 gibi zorla?t?r?c? bir fakt?r varken, bu noktaya ula?mak i?in yapmam?z gereken daha pek ?ok i? oldu?unu biliyoruz. Ama COVID-19’un [Global Fund’?n] de?i?en ?artlara uyum sa?lama yetene?ini g?steren bir kan?t oldu?unu dü?ünüyorum.”?
Cardinal Adam Memorial Hastanesi’nde ?al??an Tembo, Global Fund taraf?ndan koordine edilen, Apple ki?isel koruyucu ekipmanlar? g?nderilmesi gibi ek ?nlemlerin hastalar?n kendilerini normal tedavilerine d?necek kadar güvende hissetmelerine yard?mc? olaca?? konusunda umutlu.?
“Hastalar?m?z bundan yararlanacak ?ünkü hastaneye geldiklerinde korunduklar?n? da biliyor olacaklar,”?diyor.?
Tembo’nun hastas? bunu onayl?yor ve tedavi i?in gelmeye ?ekinen topluluk üyelerine ?u tavsiyeyi veriyor:
Klini?e gidiyorum ve COVID-19 kapmad?m. Onlar da benimle ayn? ?eyi yaps?nlar.”
Yaz?y? Payla?
Zambiya’da Apple ki?isel koruyucu ekipmanlar?n?n g?rselleri